
III Luisteren naar elkaar
Open communicatie wordt vaak genoemd als streven binnen een team of organisatie. Maar pas als we echt weten wat we hiermee bedoelen, kunnen we stappen zetten.
Onder dit streven naar ‘open communicatie’ kunnen verschillende meer concrete wensen liggen. In deze blogreeks ga ik hierop in.
Luisteren naar elkaar
Luisteren naar elkaar. Een mooi streven. Maar waar zijn we naar op zoek wanneer we ons dit als doel stellen?
Ik onderscheid hier drie niveaus van luisteren:
1. Woorden: ik hoor wat je zegt.
In letterlijke woorden. Mijn oren doen het. En ik heb je zinnen gehoord. Ik was niet afgeleid. Ik zat niet met m’n gedachten ergens anders. Ik was aanwezig.
Je merkt al dat dit niet vanzelf gaat. Want we nemen onszelf mee in een gesprek. Onze eigen gedachtes, gevoelens, ongeduld, andere prioriteiten, etc. En die kunnen belemmeren dat we ‘horen’ wat de ander zegt. Het vergt een actieve houding. En in onze tijd is de telefoon een haast constante afleider.
2. Betekenis: ik begrijp wat je wilt zeggen.
De betekenis van je woorden. De context waarbinnen je het zegt. De reden waarom je het zegt. En waarom je het nú zegt.
De focus is gericht op de inhoud van wat er gezegd wordt. De luisteraar plaatst het gezegde in context. Dit is op cognitief niveau. De context bestaat uit verschillende elementen, zoals: de groep waarbinnen het wordt gezegd, de actuele werkprioriteiten, komende activiteiten, vragen van management, een lopend productieproces, een op stapel staande vakantie, gebeurtenissen in het privéleven, etc.
Verschillende meta-vragen zijn hierbij behulpzaam:
Wat wordt er gezegd? (of: niet gezegd?)
Waarom wordt dit gezegd? (of: niet gezegd?)
Waarom wordt dit door diegene gezegd? (of: niet door een ander gezegd?)
Waarom wordt dit nu gezegd? (of: nu niet gezegd?)
Wat beoogt de spreker te bereiken door dit nu te zeggen? (of: wat beoogt de spreker niet?)
Welke verwachting heeft de spreker hierin van mij als luisteraar? (of: welke verwachting heeft de spreker niet?)
Als de antwoorden op deze vragen niet duidelijk zijn, is dit aanleiding om vragen te stellen. Dat stelt je in staat om de ander werkelijk te begrijpen. Je helpt er jezelf mee, maar ook de spreker. Die krijgt inzicht in de informatie die nog gegeven moet worden om daadwerkelijk te kunnen worden begrepen. En daarom net zo belangrijk om vragen te stellen bij hetgeen niet gezegd wordt.
Het werkelijk kunnen begrijpen wat een ander wil zeggen, vergt een luisteren met nieuwsgierige houding. Je stelt je oordeel uit, je richt je op wat je nog niet weet (in plaats van op de bevestiging van wat je al wél weet) en je hebt een bereidheid om je eigen overtuiging of standpunt op basis van alles wat je hoort, bij te stellen.
3. Emotie: ik voel wat je zegt.
En ik ervaar je emoties hierbij. Je betrokkenheid, waarom je het belangrijk vindt, wat het voor je betekent.
Dit niveau van luisteren vergt een open hart. Je hoort de inhoud. Je begrijpt de betekenis ervan. En je ervaart er een diepere laag bij.
Hierin stel je je open om te voelen. Je spreekt je inlevingsvermogen aan om je te verplaatsen in de ander. Met open hart betekent ook dat je open staat om je eigen emoties te voelen. Wat wordt er in jou geraakt door wat de ander zegt en hoe diegene het zegt?
Deze manier van luisteren noem ik wel ‘mens-zijn’. Wanneer we de durf hebben om ons te laten raken, betrekken we ons dieper weten bij ons werk. Het geeft ons informatie over de ander en over onszelf. Het kan de inhoud in een ander perspectief plaatsen. Misschien is iets hierdoor urgenter dan we dachten. Of vergt het een diepere reflectie voordat we conclusies trekken. Of gaan we onze prioriteiten hierdoor verleggen. Of is de inhoud nu niet belangrijk en moeten we juist aandacht schenken aan ons mens-zijn in het werk.
Verbaal en non-verbaal
We weten dat in menselijke communicatie de non-verbale communicatie vaak de doorslag geeft. Iemand kan vriendelijke woorden uitspreken, maar op een boze toon. Iemand kan zeggen dat het goed gaat, terwijl de stem trilt van het tegenhouden van tranen.
Door dit voorbeeld zien we al de sterke link tussen de non-verbale communicatie en het contact kunnen maken met onze emoties en open staan voor emoties van anderen. Doen we dit niet, dan ‘praten’ we langs elkaar heen. Dat voelt vaak veilig. “Hij zei toch dat het goed ging?”, maar eigenlijk weten we wel beter. We gaan de confrontatie met emotie soms uit de weg omdat het ons een ongemakkelijk en onmachtig gevoel geeft.
De non-verbale communicatie vindt ook op een andere manier plaats, bijvoorbeeld door de manier waarop we ons kleden en onze lichaamshouding. En de betekenis die we aan het één of het ander hechten is bovendien ook sterk contextafhankelijk. In een kantoorsetting nemen we iemand in pak serieus. Maar als we diezelfde persoon in pak zien tuinieren, trekken we een andere conclusie.
Lees ook de andere blogs over open communicatie
verschillen
Kennismaken teams
Samen werken aan teamontwikkeling?
Een facilitator nodig bij jullie teamsessie?
Behoefte aan nieuwe invalshoeken die creatief denken stimuleren?
Laat het me weten. Dan bespreken we samen jullie doelen en wensten.
Kennismaken individueel
Heb je behoefte aan reflectie op jouw werk en leven? Om weer meer verbinding te ervaren met je werkelijke drijfveren?
Wil je meer energie en speelsheid ervaren? Of wil je gewoon even sparren met iemand die op iets meer afstand van je staat?
Via stembevrijding, coaching en sparsessies krijg je de ruimte. Om van hieruit weer in contact te treden met de buitenwereld.